مطالعه شركت هاي تجاري از جهات مختلف مفيد مي نمايد.ثبت شركت شركت هاي تجاري از نظر اقتصادي،اهميتي فراوان دارند؛ زيرا هر چند تعداد آن ها از تجار انفرادي به مراتب كمتر است،ابزار و سرمايه مجموعه هاي صنعتي و تجاري به آن ها تعلق دارد.اين نكته از ديرباز صادق بوده و در عصر ما،با تغييرات و تحولات بنيادي اقتصادي و سياسي كه شاهديم،صورت آشكارتري به خود مي گيرد.

• تعريف شركت

شركت هاي تجاري، اجتماع دو يا چند شخص حقيقي يا حقوقي به منظور انجام عمليات تجاري و كسب سود را گويند.شركت هايي كه هدف از تاسيس آن ها تجارت نيست و اعمال تجاري انجام نمي دهند،شركت هاي حقوقي يا مدني ناميده مي شوند.

• وجوه افتراق شركت هاي مدني و تجاري

1-شركت مدني عمدتاَ با ثبت در دفاتر رسمي هويت پيدا مي كند.(به جز شراكت ورثه در ميراث كه نيازمند ثبت نيست)،در حالي كه شركت تجاري با ثبت در اداره ثبت شركت ها هويت پيدا مي كند.
2-شركت مدني فاقد شخصيت حقوقي است،در حالي كه شركت تجاري اصولاَ يك شخصيت حقوقي است.
3-شركت مدني اقامتگاه و تابعيت ندارد.در حالي كه اقامتگاه و تابعيت شركت تجاري لزوماَ بايد مشخص باشد.
4-موضوع شركت مدني معاملات غيرتجاري است،در حالي كه موضوع شركت هاي تجاري معاملات تجاري است.
5-قانون،شركت هاي تجاري را تحت نظم به خصوصي قرار داده و حتي انواع آن ها را مشخص و محدود نموده و ضوابط معيني را بر آن ها حاكم كرده است،در حالي كه شركت هاي حقوقي تابع قصد و اراده شركا مي باشند و به هر نحو كه بخواهند (مشروط بر آنكه مغاير قانون مدني نباشد) مي توانند شركت تشكيل دهند.
6-شركت مدني هميشه و ضرورتاَ با حداقل دو نفر تشكيل مي گردد،در حالي كه در تاسيس بعضي از شركت هاي تجاري ضرورتاَ وجود حداقل سه نفر لازم است. (مثل شركت سهامي خاص)
7-شركت هاي تجاري حتماَ و ضرورتاَ در نتيجه اختيار و اراده شركا به وجود مي آيند،ولي بعضي از شركت هاي مدني بدون اراده و اختيار شركا به وجود مي آيند.(مثل شركت وراث در مال التركه)
8-مسئوليت شركا در شركت هاي تجاري بر حسب نوع شركت ممكن است به ميزان سهم،محدود به سرمايه،نسبت به سرمايه و تضمين تمام سرمايه و يا مختلط باشد،در حالي كه در شركت هاي مدني چنين مسئوليتي وجود ندارد و مسئوليت در امور مدني منفرد مي باشد.
9-نحوه تقسيم سود و زيان در شركت هاي تجاري بر اساس نوع شركت ها متفاوت است و بر مبناي مسئوليت شركا انجام مي گيرد،در صورتي كه در شركت هاي مدني هميشه تقسيم سود و زيان به نسبت سهم است.
10-ورشكستگي،تصفيه و مرور زمان مختص شركت هاي تجاري و تجار است،در حالي كه در امور مدني مقررات اعسار جاري مي گردد.

• انواع شركت هاي تجاري

در يك طبقه بندي،شركت هاي تجاري را از لحاظ ميزان مسئوليت اعضا مي توان به چهار دسته به شرح ذيل تقسيم نمود:
1-شركت هاي تجاري سرمايه اي
در اين شركت ها مسئوليت شركا محدود به ميزان سرمايه يا درصد سهام سرمايه هر شريك مي باشد،مانند شركت هاي سهامي عام و خاص و شركت با مسئوليت محدود
2-شركت هاي تجاري شخصي
در اين نوع شركت ها مسئوليت شركا نامحدود است و تعهدات شركت تسري به همه دارايي شركا مي نمايد،مانند شركت هاي تضامني و نسبي
3-شركت هاي تجاري مختلط
در اين نوع شركت ها مسئوليت بعضي از شركا محدود به سرمايه آن ها و مسئوليت ديگران نامحدود است.اين شركت ها در واقع از اختلاط شركت هاي سرمايه اي و شخصي به وجود مي آيند،مانند شركت هاي مختلط سهامي و غير سهامي.شركاي نوع اول را شركاي عادي و شركاي نوع دوم را شركاي ضامن مي گويند.
4-شركت هاي تجاري كميتي
در اين نوع شركت ها تعداد سرمايه گذاران زياد است و شركا مسئوليتي ندارند و اصولاَ قصد از ايجاد آن ها رفاه اعضاي آن است.شركت هاي تعاوني از اين دسته اند.

• اقسام شركت هاي تجاري

شركت هاي تجاري به موجب ماده 20 قانون تجارت بر هفت قسم به شرح ذيل طبقه بندي شده اند.
1.شركت هاي سهامي
2.شركت هاي با مسئوليت محدود
3.شركت هاي تضامني
4.شركت هاي نسبي
5.شركت هاي مختلط سهامي
6.شركت هاي مختلط غير سهامي
7.شركت هاي تعاوني توليد و مصرف